-
1 уж
вуж; вужака* * *I зоол. вуж, род. вужа муж. II 1) нареч. ужокроме того, иногда переводится также другими частицами и сочетаниями, в частности: (в знач.: «право же») ужо ж(в знач.: «уж и») ужо і(в сочетании с частица «вот» при восклицании) вось дык, вось гэта (дык) ужо— вось гэта дык ужо не!, (при угрозе) вось, ж (жа)— вось я табе!, я ж табе! -
2 так
гэтак; дык; так* * *(этак) гэтак, так(в сочетании с прил. в знач. сказ.) такі, гэтакі, гэткі(без последствий, без особенной цели, без усилий) такписать надо так, а не иначе
— пісаць трэба так (гэтак), а не іначайтак (настолько) жизненно, так (настолько) выразительно
— так жыццёва, так выразнаработу сделал, так можно отдыхать
— работу зрабіў, дык можна адпачывацьработать, так работать
— працаваць, дык працавацьне знаете, так и скажите
— не ведаеце, дык так і скажыцея спешу, так как пора идти на работу
— я спяшаюся, таму што час (пара) ісці на работу— так што, такім чынамжгло солнце, так что выдержать было невозможно
— пякло сонца, так што вытрымаць было немагчыматак, чтобы…
— так, каб…надо выйти пораньше, так, чтобы не опоздать на поезд
— трэба выйсці раней, так, каб не спазніцца на поезд(утвер.) так, ага(усил.) такдык (усил. при указании на противопоставление, возражение)что с вами? — Так, ничего
— што з вамі? — Так, нічога— усе ў зборы? — Так (ага)так, так, ну и дела!
— так, так, ну і справы!там климат очень суровый, так, морозы доходят до сорока градусов
— там клімат вельмі суровы, так, маразы даходзяць да сарака градусаўлет, так (этак), десять тому назад
— гадоў, так (гэтак) дзесяць таму назади так далее (сокращённо: и т.д.)
— і гэтак далей (сокращённо: і г.д.)— няхай будзе так, (ладно) добра -
3 итак
-
4 то
* * *I мест. см. тот II союзкогда так, то я согласен
— калі так, дык (то) я згодзенесли поздно уже, то не ходи
— калі позна ўжо, дык (то) не ідзіто холодно, то жарко
— то холадна, то горачане то снег, не то дождь
— не то снег, не то дождж3) (с частицей «ли») тото ли по незнанию, то ли по нежеланию
— ці то па няведанню, ці то па нежаданнюIII частицато и дело, то и знай
— раз-пораз, сюд-туд1) (для выделения значения слов) якраз, вось, вунь(в сочетании с неопр. накл. глагола) дыксмотри, глаза-то у них совсем слипаются
— глядзі, вочы вунь у іх зусім зліпаюццавысоко летает, где-то сядет? погов.
— высока лятае, дзе толькі сядзе?я его хорошо знал, старика-то
— я яго добра ведаў, старога гэтагау всех-то он был, всех-то он видел
— ва ўсіх ён быў, усіх ён бачыў3) (неопределённая) -сьці, -сь (пишется с соответствующими мест. и нареч. слитно, без дефиса)чаще неопределённые мест. и нареч. данного типа переводятся нехта, нешта, недзе, некудыкто-то, что-то, где-то, куда-то
— хтосьці (хтось), штосьці (штось), дзесьці (дзесь), кудысьці (кудысь) -
5 то-то
вот то-то, все вы так рассуждаете
— у тым вось і справа, (што) усе вы так разважаеце2) (при восклицании в знач.: «вот») вось дык3) (поэтому-то, вот почему) вось чаму, таму восьон болен. — То-то его не видно
— ён хворы. — Вось чаму яго не відацьто-то же, смотри!
— то-та ж, глядзі!(вот) то-то и оно!, (вот) то-то и есть!
— у тым вось і справа! -
6 притча
жен.— вось дык здарэнне!, вось дык дзіва!стать притчей во языцех шутл.
— не сыходзіць у людзей з языкоў, стаць пагалоскай -
7 штука
пастаў; штука* * *сразу видно, что он за штука
— адразу відаць, што ён за штукавыкинуть, отмочить штуку (номер)
— урэзаць штуку -
8 енчыць
енчыць незак.Жалобно стонать.А у беднай Кацярыны разрастаецца ўсё хвор: стогне, енчыць беспрастанку пад дзяружкаю старой. Колас. Вось пакута, дык пакута! Стогне, енчыць цётка Ўлюта, ужо канае вот-вот-вот - так схапіў яе жывот. Крапіва. Справа не ў тым, што ён (чалавек) плакаў ці не плакаў, што ён енчыў, кідаўся на гэтую магілу тварам. Чорны. Падалося, што нехта на востраве енчыць. Воранаў.Беларуска-расейскі слоўнік безэквівалентнай лексікі > енчыць
-
9 кацёлка
кацёлка, -і ж. разм.Деревянный кружок, который дети катают для забавы.Дзеці за доўгі дзень насеклі з макрыцы і крапівы сечанкі свінням, споўзалі ў чужую рэпу і ў яблыкі, пакачалі кацёлку і наўмысля пабілі ёю шыбу ў кутнікавым акне... Гарэцкі. Проста прыемна было вось так нечакана ўбачыць знаёмага чалавека, пра якога, можна сказаць, ужо ніколі і не думаў, бо калі яно тое было, што разам ганялі кацёлкі па вуліцах. Кудравец....Бывала, летам у нядзелю збярэцца гурт каля нашай хаты, пасядуць на прызбе і пачнуць весці гаворку, толькі б паслухаць, дык пасылаюць нас у кацёлку гуляць. Гурскі.Беларуска-расейскі слоўнік безэквівалентнай лексікі > кацёлка
-
10 сябрына
сябрына, -ы ж. разм.Круг друзей; дружеское застолье.Вось дык дзіўная сябрына, што за дружны люд такі, тут магутныя мужчыны, і дзяды, і хлапчукі. Броўка....Быць там рашыла, дзе пароўну падзеляць шчасце, хлеб і соль, сябрынаю сустрэнуць поўнач і радасць шугануць пад столь. Калачынскі. Ты паслухай, ты паслухай, сябрына ўся мая, ты пацешся, беларуская зямля, падзівіцеся, суседка і сусед, - пра Лявоніху спявае увесь свет. Вітка.Беларуска-расейскі слоўнік безэквівалентнай лексікі > сябрына
-
11 нішчымніца
нішчымніца, -ы ж. разм.Постная еда.Пачалі заводзіцца ў хаце грошы, дык пачала пакрысе выводзіцца і нішчымніца. Чорны. Адарвала (масла), можна сказаць, ад дзяцей, ад сябе, нішчымніцай тры тыдні давіліся, але збіла на сваю галаву дзве місачкі... Рыбак. Вось бы сюды мяса з паўкумпяка, тады ваш крупнік другім быў бы, а так - нішчымніца. І.Капыловіч.Беларуска-расейскі слоўнік безэквівалентнай лексікі > нішчымніца
-
12 клёк
клёк, -у м. разм.1. Здравый смысл.Вы думаеце, увесь клёк рэвалюцыі ў тым, што цяпер загадчыкам стаў іншы, чым раней быў. Чорны. Нешта ўвосені сорак пятага года, калі ў мяне было больш сялянскага клёку, я, супрацоўнік «Вожыка», ужо тым часам і пасмялелы ў дэмакратычным рэдакцыйным калектыве, спытаўся ў нашага галоўнага, Крапівы, пра адно сваё неўразуменне. Брыль. Вось і слоў не хапае, скупа клёку ў радкоў. Лужанін.2. Жизненная сила. -
13 ай
-
14 история
гісторыя; прыгода* * *жен.— зусім іншая гісторыя (справа, рэч) -
15 попасться
патрапіцца; трапіцца; трапіць* * *1) (встретиться, случиться) трапіцца2) (оказаться уличённым, пойманным или в каких-либо условиях против воли) папасцісявор, наконец, попался
— злодзей, нарэшце, папаўся— трапіцца (трапіць, папасціся, папасці) пад руку— вось дык папаўся (ускочыў)!, (влопался) укляпаўся, улопаўся!
См. также в других словарях:
убо — часц. 1. так, значыць, такім чынам, дык вось; 2. таму што; 3. ж, жа … Старабеларускі лексікон